विराटनगर / कोशी प्रदेशको समृद्ध भूमि, जहाँ कृषिलाई जीवनको मुख्य स्रोत मानिन्छ, त्यही भूमिमा इतिहासकै पहिलो पटक कृषि एक्स्पोको आयोजना भयो। मोरङको कटहरी गाउँपालिका-१ स्थित कृषि थोक बजार केन्द्रमा यस ऐतिहासिक कृषि एक्स्पोको उद्घाटन भयो, जसलाई नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घ कोशी प्रदेश समितिले आयोजना गरेको थियो। यो कार्यक्रमको शुभारम्भ कोशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री हिक्मतकुमार कार्कीले गर्नुभएको हो, जसले प्रदेशभरिका किसान, उद्यमी र कृषि व्यवसायसँग सम्बन्धित निकायलाई एकत्रित गर्दै कृषि क्षेत्रमा एक नयाँ अध्यायको आरम्भ गर्यो।
यो कृषि एक्स्पो कोशी प्रदेशकै लागि एक महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो, जहाँ कृषि र पशुपालनसँग सम्बन्धित सरकारी कार्यालयका स्टलहरूदेखि निजी क्षेत्रका नवीन कृषि उपकरण तथा किसानहरूले उत्पादन गरेका उत्पादनहरूका १३० वटा स्टल राखिएका छन्। यी स्टलहरूमा नवीन प्रविधि, उन्नत खेती प्रणाली, कृषि औजार, यन्त्र, बीउ बिजन, मलखाद लगायतका सामग्रीहरू प्रदर्शित गरिएको छ, जसले किसानहरूको खेती प्रणालीलाई आधुनिक बनाउन सहयोग गर्नेछ।
कार्यक्रमका विशिष्ट अतिथि संघीय कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री रामनाथ अधिकारीले पनि आफ्ना विचार राख्दै कृषि क्षेत्रलाई सरकारले अझ नजिकबाट हेर्ने र उन्नत जातका बीउ बिजन तथा मलखाद वितरण गर्न सरकारले पहल गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो। उहाँले भन्नुभयो, "कृषि उत्पादनको वृद्धि र गुणस्तर सुधार गर्न सरकार दृढ छ, र किसानहरूको सहयोगमा हामी आत्मनिर्भर कृषि प्रणालीको निर्माण गर्नेछौं।" यो प्रतिबद्धताले नेपाली किसानहरूको मनमा आशा जगाएको छ, किनकि यसले उनीहरूलाई आधुनिक खेती प्रणाली र सरकारी सहयोगमा कृषि व्यवसायको प्रगति गर्न प्रेरित गर्दछ।
यो कृषि एक्स्पोको मुख्य उद्देश्य भनेको नेपाली किसानहरूले उत्पादन गरेका वस्तुहरूको प्रवर्द्धन गर्नु, बजारीकरणमा सहयोग पुर्याउनु, र किसानहरूलाई आधुनिक औजार, यन्त्र, उपकरण र खेती पद्दतिका बारेमा जानकारी दिनु रहेको छ। यसैगरी, उन्नत जातका बीउ बिजन तथा मलखादका बारेमा किसानहरूलाई जानकारी दिनु र आधुनिक कृषि उपकरणहरूको प्रयोगबाट खेतीको उत्पादकत्वलाई बढाउने उद्देश्यले एक्स्पोको आयोजना गरिएको हो। नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घ कोशी प्रदेशका अध्यक्ष राजेन्द्र राउतले एक्स्पो हरेक वर्ष आयोजना गर्ने योजना रहेको बताउनुभएको छ, जसले कृषि क्षेत्रको दीर्घकालीन विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछ।
मुख्यमन्त्री हिक्मतकुमार कार्कीले आफ्नो सम्बोधनमा भन्नुभयो कि सरकारले कृषि क्षेत्रको विकासमा पर्याप्त ध्यान नदिए पनि निजी क्षेत्रले यसतर्फ कदम चालेको र यस्तो पहलले कृषि क्षेत्रको विकासमा ठूलो टेवा पुर्याउने बताउनुभयो। उहाँले यस्ता एक्स्पोहरूलाई निरन्तरता दिने र यसलाई थप व्यापक बनाउने योजनामा निजी क्षेत्रको योगदानको प्रशंसा गर्नुभयो।
यस एक्स्पोको महत्त्वपूर्ण विशेषता भनेको यो विशुद्ध कृषि उत्पादन, जानकारी र प्रविधिमा आधारित मेला हो। विगतका वर्षहरूमा हुने गरेका औद्योगिक प्रदर्शनी तथा व्यापार मेला भन्दा फरक, यो एक्स्पो पूर्ण रूपमा कृषिसँग सम्बन्धित उत्पादनहरू, सूचनाहरू, र खेती प्रणालीहरूमा आधारित छ। यसले किसानहरूलाई आधुनिक प्रविधि, उन्नत खेती प्रणाली र नवीनतम कृषि यन्त्रका फाइदाहरूको बारेमा जानकारी दिने अवसर प्रदान गर्यो।
यस ऐतिहासिक एक्स्पोमा नेपालका साथै भारतको बिहारबाट पनि विशेष सहभागिता रहेको छ। बिहार व्यापार एशोसिएसनका पदाधिकारीहरू तथा बिहार कृषि विभागको समन्वयमा २० वटा स्टलसहितको उल्लेखनीय उपस्थिति थियो। यस सहभागिताले नेपाल र भारतबीचको कृषि व्यापार र सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउने संकेत गरेको छ। दुई देशका कृषि व्यवसायीहरूले सहकार्य गर्दै कृषि व्यापारको नयाँ सम्भावना र अवसरहरूको खोजी गर्ने उद्देश्य राखेका छन्।
यस कृषि एक्स्पोले राष्ट्रियस्तरमा कृषि व्यापार र लगानीका अवसरहरूको पहिचान, अन्वेषण, र विस्तारका लागि एक ठूलो सञ्जाल निर्माण गर्ने लक्ष्य राखेको छ। एक्स्पो भदौ ३० गतेसम्म सञ्चालन हुनेछ, जसमा हजारौँ किसान, कृषि व्यवसायी, र कृषि क्षेत्रका विज्ञहरूले सहभागिता जनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
यस एक्स्पोलाई करिब १ करोड रुपैयाँको लागतमा आयोजना गरिएको हो, र यसमा स्विस सरकार विकास सहयोगी एसडीसी, कोशी प्रदेश सरकार, सम्बद्ध प्रदेशको मन्त्रालयले प्रवर्द्धन गरेका छन्। यससँगै, कृषि बजार विकास कार्यक्रम र कटहरी गाउँपालिकाले पनि यसलाई सफल बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन्।
यो कृषि एक्स्पोले किसानहरूलाई आधुनिक प्रविधि र उन्नत खेती प्रणालीको जानकारी प्रदान गर्दै नेपाली कृषि क्षेत्रलाई आत्मनिर्भर बनाउने दिशामा ठूलो योगदान पुर्याउने अपेक्षा गरिएको छ।